EDUCATIEF PROJECT GIJZELAARS EN BURGERSCHAP

_________________________________________________________________________________

EDUCATIEF PROJECT

GIJZELAARS EN BURGERSCHAP

Behandelen van aanknopingspunten vanuit leven en activiteiten van de WOII gijzelaars, die verbonden kunnen worden met inhoud van het onderwijsprogramma Burgerschap. In een nieuwe Onderwijswet staat over Burgerschapsonderwijs dat leerlingen moeten leren over de basiswaarden van de democratische rechtsstaat.

De focus ligt op de volgende basiswaarden:

Vrijheid
Gelijkwaardigheid
Respect
Verdraagzaamheid
Autonomie
Verantwoordelijkheidsbesef

VRIJHEID VAN MENINGSUITING IN HET GIJZELAARSKAMP

EDUCATIEF CENTRUM IN DE BEEKVLIETBOERDERIJ

De beleidsnotitie voor een educatief centrum in de Beekvlietboerderij verwoordt het volgende: ‘de educatieve kant kan ingericht worden in de geest van de doorbraakgedachte: de gemeenschappelijke strijd tegen de bezetters had groepen bij elkaar gebracht die voordien nauwelijks contact hadden’. Educatief gezien kunnen alle inhoudelijke elementen van burgerschapsonderwijs aan de orde komen in de expositie Gegijzeld maar niet verslagen en het Informatie-, en Documentatie- en Educatiecentrum. Een uiteenlopende groep mensen ging in de gijzelaarskampen, gevangen achter prikkeldraad, de uitdaging aan om een leefbare en werkbare gemeenschap op te bouwen. Overleg, participatie, integratie en hoop waren hierin essentiële ingrediënten. Dezelfde elementen staan ook centraal in het burgerschapsonderwijs en vinden een vertaalslag naar de hedendaagse samenleving in de Beekvlietboerderij, waar zij ‘levend’ en tastbaar aanwezig zijn. Hier wordt getoond dat actief burgerschap niet alleen voortvloeit uit rationele overwegingen maar ook uit gevoel, medemenselijkheid en beleving. De tentoonstelling in de Beekvlietboerderij draagt aan de beleving hiervan in ruime mate bij.

EDUCATIE

Sinds 2020 bezoeken scholieren van het Voortgezet Onderwijs (VMBO, HAVO en VWO) de expositie Gegijzeld maar niet verslagen in de Beekvlietboerderij in Sint-Michielsgestel, naast het hoofdgebouw van het voormalige seminarie. Hier gijzelde de Duitse bezetter tussen 1942 en 1944 honderden vooraanstaande Nederlanders. Doel van het bezoek aan deze lieu de mémoire is het trekken van lessen uit dit onderdeel van de geschiedenis van WO II. Naast de ellendige en dramatische gebeurtenissen in het gijzelaarskamp toont de tentoonstelling ook hoe de gijzelaars moed en solidariteit toonden. Men vond elkaar ondanks de politieke en religieuze scheidslijnen van de verzuiling en organiseerde een eigen ‘democratische samenleving achter prikkeldraad’. De gijzelaars onderwezen en inspireerden elkaar en dachten na te over de toekomst van het vrije Nederland. Na de oorlog sprak met daarom van ‘de geest van Gestel.

Naast de tentoonstelling is de Stichting Gijzelaarskampen Sint-Michielsgestel in 2022 een educatief project gestart dat veel verder gaat en gericht is op burgerschapsonderwijs. Na een pilot in 2022-2023 wil de Stichting actief burgerschap en sociale cohesie bevorderen aan de hand van de concrete verhalen uit de Gestelse gijzelaarskampen Beekvliet en Ruwenberg. Het door VO-docent Peter Burgers vervaardigde educatieve project voor vijf leerjaren van het VO ontwikkelt vaardigheden in de vorm van sociale en maatschappelijke competenties die de leerling in staat stellen actief bij te dragen aan een vreedzame en inclusieve samenleving, actief burgerschap en respect voor mensenrechten en de rechtstaat. Hierin staan de volgende begrippen centraal: democratische waarden participatie, integratie en samenwerken aan een betere en rechtvaardiger toekomst.

De hechte samenwerking tussen de Beekvlietboerderij en het Gymnasium Beekvliet biedt een unieke kans om de doelstellingen van de Stichting Gijzelaarskampen Sint-Michielsgestel en van gymnasiaal projectonderwijs met elkaar te verbinden. Met de professionele en inhoudelijke expertise van historicus Peter Burgers en zijn team van docenten geschiedenis in VMBO, HAVO en VWO wordt een educatief project ontwikkeld dat in eerste instantie gericht is op het gymnasiaal onderwijs, maar ook in andere vormen van voortgezet onderwijs kan worden uitgevoerd. Onder begeleiding van prof. dr. Arnoud-Jan Bijsterveld is ook het Tilburg Center of The Learning Studies van Tilburg University betrokken bij deze ontwikkeling. De werkvormen tijdens de projectdagen zijn gevarieerd en gebaseerd op versterking van de volgende vaardigheden: luisteren en deelnemen aan gesprek en maatschappelijk debat. Het doel is dat elk mens een actief betrokken burger kan zijn, die zelf een standpunt of mening kan vormen, die begrip kan opbrengen voor anderen, die kan omgaan met conflicten en compromissen kan sluiten, en zich bovendien bewust is van de gevaren die de democratische rechtstaat en een vreedzame samenleving kunnen ondermijnen of bedreigen.